To κίνημα για την προστασία και τα δικαιώματα των ζώων, ως μέρος του ευρύτερου κινήματος για την προστασία του περιβάλλοντος, είναι κι αυτό απόλυτα συνυφασμένο με την κοινωνική αλλαγή, την πολιτική και την οικονομία. Υπάρχουν αρκετές διαφορές στο πως το κίνημα γίνεται...
αντιληπτό από τις διάφορες οργανώσεις και τα διαφορετικά άτομα. Κάποιοι εστιάζουν στην ευζωία των ζώων από συμπόνια, ενώ κάποιοι άλλοι πιστεύουν ότι το κίνημα πρέπει να επικεντρωθεί στην κοινωνική αλλαγή. Βλέπουν την αδικία που χαρακτηρίζει την ανθρώπινη στάση και συμπεριφορά απέναντι στα ζώα και διψάνε για απονομή δικαιοσύνης. Δεν καταφεύγουν απλώς σε πρόσκαιρες και εφήμερες λύσεις που διαιωνίζουν ένα εσφαλμένο, άδικο και σκληρό σύστημα.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι πολλές προσωπικότητες που έπαιξαν ζωτικό ρόλο στην αναγνώριση των δικαιωμάτων των ανθρώπων, διαμαρτυρήθηκαν και ενάντια στη σκληρότητα προς τα ζώα (π.χ. ο William Wilberforce κ.α. που έλαβαν μέρος στην απελευθέρωση της μαύρης φυλής από τη δουλεία, σημαντικοί Βικτωριανοί μεταρυθμιστές όπως οι Lord Shaftesbury, Jeremy Bentham και John Stuart Mill, ακόμα και ο τέως Πρόεδρος των ΗΠΑ Abraham Lincoln). Οι αρχές της δικαιοσύνης και της συμπόνιας είναι αναπόσταστα συνδεδεμένες.
Παρόλο που η ηθική της ανθρωπότητας ήταν και είναι καθαρά ανθρωποκεντρική, τα τελευταία 30 χρόνια υπάρχει ένα κίνημα που ολοένα και δυναμώνει και το οποίο εναρμονίζεται με τις αρχαίες παραδόσεις των αυτόχθονων Ινδιάνων και των Αβοριγίνων που αντιμετώπιζαν το φυσικό κόσμο με ευλάβεια και κατανόηση, συνδυάζοντας το σεβασμό για την αειφορία του περιβάλλοντος με τη φροντίδα και την προστασία του ζώου όχι μόνο ως είδος αλλά και ως άτομο. Από την άλλη μεριά βέβαια, η εκμετάλλευση των ζώων, για την ικανοποίηση των αναγκών του ανθρώπου, είναι βαθιά ριζωμένη σε όλους τους θεσμούς μας. Σήμερα, το κίνημα για την προστασία των ζώων έχει αποπεριθωριοποιηθεί και έχει εισχωρήσει στη διεθνή πολιτική ατζέντα παγκοσμίως. Ταυτόχρονα, οι εκμεταλλεύτριες βιομηχανίες των ζώων είναι τώρα ισχυρότερες από ποτέ.
Τα εμπόδια που αντιμετωπίζει το κίνημα
Σίγουρα το κίνημα για την προστασία των ζώων δεν έχει αναπτύξει ακόμα όλο το δυναμικό του και αυτό εξαιτίας κάποιων παραγόντων όπως:
- (Μέχρι πρόσφατα) έλλειψη διεθνούς νομοθεσίας ή πολιτικών πρωτοβουλιών γύρω από τις οποίες το κίνημα θα μπορούσε να ενωθεί και να αγωνιστεί μαζικά.
- Έλλειψη του χαρακτηρισμού του επείγοντος της αποστολής.
- Έλλειψη επαγγελματισμού, στρατηγικής και οργανωτικότητας σε πολλές οργανώσεις.
- Έλλειψη κοινής αίσθησης της αποστολής και του σκοπού.
- Έλλειψη μακροπρόθεσμων και διαρκών εκστρατειών.
- Η βλαπτική επίδραση της διχαστικής στάσης στο κίνημα (π.χ. ευζωία έναντι δικαιωμάτων) αντί της παραδοχής ότι όλοι εργαζόμαστε στο ίδιο μονοπάτι αλλά σε διαφορετικά στάδια.
- Η τάση για ανταγωνισμό αντί για συνεργασία.
- Η απομόνωση από άλλα κινήματα κοινωνικής ισότητας και δικαιοσύνης.
- Το γεγονός ότι η μερίδα του λέοντος των πόρων διατίθεται προς την κατεύθυνση της «παροχής υπηρεσιών» και όχι σε εκείνη της κοινωνικής αλλαγής.
- Έλλειψη οικονομικών πόρων.
Το κίνημα για την προστασία των ζώων έχει απόλυτη ανάγκη από ένα ισχυρό άνεμο κοινωνικής αλλαγής. Ο κοινωνικός ακτιβισμός είναι η κινητήρια δύναμη γι’ αυτή την αλλαγή. Η εκπαίδευση είναι ζωτικής σημασίας, αλλά είναι μακροπρόθεσμη, ενώ η «παροχή υπηρεσιών» δεν αντιμετωπίζει το πρόβλημα στη ρίζα του. Διεθνείς οργανισμοί, κυβερνήσεις και αγορές τάσσονται εκ φύσεως υπέρ της διατήρησης του status quo. Το ίδιο θα μπορούσε να ειπωθεί και για τους καταναλωτές ή/και ψηφοφόρους που δεν θέλουν να αλλάξουν τις συνήθειές τους.
Η πρακτική εργασία ή «παροχή υπηρεσιών»
Η «πρακτική εργασία» αποσπά πολύτιμο χρόνο από το κίνημα και το εμποδίζει να υλοποιήσει τις στρατηγικές (π.χ. εκστρατείες, λόμπι, κ.λπ) εκείνες που θα οδηγήσουν σταδιακά στην κοινωνική αλλαγή. Παραδείγματα περιλαμβάνουν διάφορες ΜΚΟ ή φιλοζωικές οργανώσεις που εστιάζουν σχεδόν αποκλειστικά στην εφαρμογή της κείμενης νομοθεσίας και τη διαχείρηση των αδέσποτων ζώων. Με αυτό τον τρόπο όμως διαιωνίζουν απλώς μια κατάσταση δρέποντας διαρκώς τα κεφάλια μιας λερναίας ύδρας. Χρειάζεται να αντιμετωπίσουν το κακό στη ρίζα του αντί να τρέχουν «πυροσβεστικά» να αποκρούσουν τα συμπτώματα.
Απειλές
Η μεγαλύτερη απειλή είναι η παγκοσμιοποίηση. Οι κύριοι παράγοντες που προκύπτουν από την παγκοσμιοποίηση και που επιδρούν αρνητικά στο κίνημα για την προστασία των ζώων είναι:
- Η άνοδος ισχυρών πολυεθνικών εταιριών με δικαιώματα κατοχής, χρήσης και εκμετάλλευσης των ζώων.
- Η εμφάνιση ισχυρών εμπορικών συνασπισμών, περιφερειακής νομοθεσίας/ προτύπων και
- Η διεθνής νομοθεσία/πρότυπα (που εμποδίζουν τη δράση για την προστασία των ζώων).
Καθώς οι αγορές παγκοσμιοποιούνται, η δύναμη των επιχειρήσεων (π.χ. παραγωγοί, σούπερ μάρκετ και φαστ φουντ) κατευθύνει ένα ευεπηρέαστο καταναλωτικό κοινό. Οι βιομηχανίες που εκμεταλλεύονται και θανατώνουν ζώα γίνονται όλο και πιο ισχυρές πολιτικά και οικονομικά. Αυτά τα παγκόσμια μονοπώλια έχουν αντικαταστήσει τα κράτη-έθνη και, με τη βοήθεια δοσίλογων κυβερνητικών επιτελείων, έχουν δημιουργήσει περιφερειακές οικονομικές ζώνες κατανομής και ισχυροποίησης των αγορών.
Μπροστά σ’ έναν τέτοιο γίγαντα, οι οργανώσεις του κινήματος για την προστασία των ζώων πρέπει να σταματήσουν να ρίχνουν πετρούλες και να αντιτάξουν την πραγματική τους δύναμη που εδρεύει στην μαζικότητα, τη στρατηγική και την ενότητα.
Επιστήμη
Ο τρόπος με τον οποίο οι αρχές βασίζονται στην επιστήμη είναι μια πραγματική απειλή για το κίνημα. Αυτή η έμφαση στη «λογική» είναι αποτέλεσμα ενός σχιζοφρενικού δυϊσμού, που επέφερε η φιλοσοφία του Αριστοτέλη και επίρρωσε στη συνέχεια ο Διαφωτισμός. Οι κυβερνήσεις σήμερα στηρίζουν αποκλειστικά τις βιοτεχνολογικές λύσεις και όχι τις φυσικές μεθόδους που είναι απαραίτητες για την προστασία των ζώων.
Οι συμβιβασμοί και οι αναδιπλώσεις του κινήματος
Πολλές φιλοζωικές οργανώσεις, στην προσπάθειά τους να αποσπάσουν κονδύλια για τα λειτουργικά τους έξοδα, καταλήγουν, δυστυχώς, να αφομοιώνονται από το σύστημα. Επιπλέον, το φιλοζωικό κίνημα φαίνεται ακόμα πιο πρόθυμο από άλλα κινήματα να συμβιβάζεται ακόμα με κάτι πολύ λιγότερο από το βέλτιστο. Αυτό ίσως οφείλεται στο γεγονός ότι, έπειτα από τόσα χρόνια περιθωριοποίησης, τώρα που έχει αρχίσει να γίνεται ηχηρό δεν πιστεύει ότι μπορεί να βάλει τον πήχυ στη σωστή του θέση. Όμως δεν έχει λόγο να κάνει άλλο υποχωρήσεις και εκπτώσεις σ΄αυτά που προσπαθεί να διεκδικήσει. Ήδη σε παγκόσμιο αλλά και εθνικό επίπεδο έχει πετύχει πολλά στην αλλαγή τόσο της νομοθεσίας, όσο και των συνειδήσεων του κόσμου.
Παρόλα αυτά, σε μερικές χώρες, όπως η Ινδία, το κίνημα φαίνεται ότι χάνει έδαφος καθώς ο κόσμος στρέφεται προς ολοένα και περισσότερο υλιστικά ενδιαφέροντα και ενασχολήσεις.
Τι χρειάζεται για την επιτυχία
Το κίνημα πρέπει καταρχάς να κατανοήσει το ρόλο του ως παράγοντα κοινωνικής αλλαγής. Πρέπει να κάνει την αποστολή του ένα πραγματικό «λόγο ύπαρξης».
Το ταχέως μεταβαλλόμενο εμπορικό, οικονομικό και πολιτικό τοπίο με το οποίο το κίνημα προστασίας των ζώων βρίσκεται αντιμέτωπο, απαιτεί ορισμένες θεμελιώδεις αλλαγές.
Για να εκπληρώσει την αποστολή του, πρέπει το κίνημα να εστιάσει κυρίως στην αντιμετώπιση των προβλημάτων στην πηγή τους και να μην αναλώνεται με τα τραγικά αποτελέσματα. Πρέπει να θέσει προτεραιότητες και να οργανώσει σωστά το λιγοστό χρόνο που διαθέτει, δεδομένης της εθελοντικής ως επί το πλείστον φύσης του.
Σε διαφορετική περίπτωση, θα βυθιστεί αύτανδρο γιατί θα το έχει σαρώσει ένα ελαττωματικό αλλά πανίσχυρο σύστημα.
Ο ανταγωνισμός είναι διασπαστικός και κάνει το κίνημα να φαίνεται αποδυναμωμένο σε σχέση με την πολύ ισχυρότερη σε ανθρώπινο δυναμικό και πόρους βιομηχανία.
Η επιρροή των μονοπωλίων μπορεί να μετρηθεί με απτά νούμερα, ενώ η επιρροή του κινήματος είναι πολύ πιο αιθέρια και εύθραυστη, αφού πρόκειται για ηθικές αρχές και αξίες. Το οικονομικό κέρδος είναι άμεσο, χειροπιαστό, ζεσταίνει τσέπες. Το ηθικό όμως είναι αόρατο και αόριστο.
Η οικονομική απειλή μπορεί να αντιμετωπιστεί μόνον εφόσον το κίνημα ενοποιηθεί και μαζικοποιηθεί. Χρειαζόμαστε συνοχή και ενότητα. Χρειαζόμαστε αποτελεσματικές συνεργασίες και συμμαχίες. Μόνο τότε οι καταναλωτές και ψηφοφόροι θα αρχίσουν να αφουγκράζονται ένα συνεκτικό μήνυμα, αντί να αποστρέφονται από το θόρυβο και τη σύγχυση. Κάθε σοβαρή οργάνωση θα πρέπει να απαιτήσει πλήρη και όχι προσχηματική εκπροσώπηση στο κίνημα.
Η κοινωνική δικτύωση και ο ακτιβισμός είναι η κινητήριος δύναμη για την κοινωνική αλλαγή. Οι μέθοδοι εκστρατείας του κινήματος πρέπει να επικαιροποιηθούν και να εκσυγχρονιστούν, εάν θέλουμε να έχουμε αποτελέσματα. Πέρασαν οι μέρες που μια πικετοφορία μπορούσε να επηρεάσει τις κυβερνητικές αποφάσεις. Οι αντίπαλες δυνάμεις είναι πολύ λυσσαλέες για να καταπολεμηθούν με μια τέτοια απλότητα. Θα πρέπει να δημιουργηθούν ισχυροί μοχλοί πίεσης για αλλαγή. Αυτό θα χρειαστεί νέα πυρομαχικά και νέους στόχους. Μια σε βάθος κατανόηση του πολιτικού σκηνικού είναι ζωτικής σημασίας. Οι εκστρατείες πρέπει να είναι δυναμικές, διαρκείς, αλλά και καλά μελετημένες. Θα πρέπει να συνδυαστούν με ένα ισχυρό επαγγελματικό λόμπι, αποφεύγοντας τις συνήθεις παγίδες των ΜΚΟ. Κάθε κράτος θα πρέπει να ενδώσει στην πίεση αυτή και να αναγνωρίσει τα ζώα ως συναισθανόμενα και νοήμονα όντα των οποίων τα δικαιώματα στη ζωή, την ευζωία και την αυτοδιάθεση πρέπει να κατοχυρωθούν συνταγματικά. Τα ζώα είναι οι συγκάτοικοι και συνοδοιπόροι μας στον πλανήτη και δεν μπορούμε πλέον να τα αντιμετωπίζουμε ως αντικείμενα και περιουσιακά στοιχεία. Η εξέλιξη του ανθρώπου γέρνει μονόπατα γιατί έχει πατήσει επί πτωμάτων.
Το κίνημα για την προστασία των ζώων είναι αναμφισβήτημα ένα από τα μεγαλύτερα και δικαιότερα κινήματα κοινωνικής αλλαγής γιατί στηρίζεται στο ξερίζωμα της εκμετάλλευσης από τη ρίζα του και την εφαρμογή της δικαιοσύνης και της ισότητας σε όλα τα όντα χωρίς εξαίρεση.
Στηρίζεται στην αρχή ότι το απαράδεκτο δεν μπορεί να γίνεται status quo.
Ελεύθερη προσαρμογή και μετάφραση
World@AnimalNet, Social Change
Μάριζα Χριστοδούλου
από την Πανελλαδική Φιλοζωική και Περιβαλλοντική Ομοσπονδία
και την Πανελλαδική Συντονιστική Επιτροπή Ζωοφιλικών Σωματείων
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου